22q11.2 Delesyon Sendromu

İçindekiler

Tanım

22q11.2 delesyon sendromunun birden fazla isimle bilinmektedir. 22. kromozomun bir parçasının silinmesiyle oluşan genetik bir bozukluktur.Bu silinme, q11.2 olan kromozomun ortalarına yakın yerde meydana gelir.

22q11.2 delesyon sendromunun insan vücudundan belirli bir yeri olmaksızın her yerinde olası belirtileri ve semptomları vardır. Bu hastalığın belirtileri aynı soy ağacına sahip olan bireyler arasında bile büyük farklılıklar göstermektedir. 22q11.2 delesyon sendromuna sahip bireylerde genelde doğum ile oluşan kalp anormalliklerine, bağışıklık sisteminden kaynaklı tekrarlayan enfeksiyonlara ve ayırt edici yüz hatlarına sahip olabilirler. Bu sendroma sahip kişilerde ağzın üst iç dokusunu (damak) oluşturan kaslar, bazı anormal durumlar sonucunda örten doku kaplasa bile submukozal yarık damak denen bir duruma neden olabilmektedir. Değişik damak yapısına sahip bu kişiler de oldukça ağız yapıları kavisli ve ağız arkalarındaki yumuşak dokuda yarık gözükmektedir. Bu yarığa Submukozal yarık denir ve bu yarık yüzünden konuşma sırasında burundan hava çıkmasıyla konuşma zorluğuna sebep olabilir. Bu sendroma sahip bireylerde aynı zamanda solunum sorunları, böbrek sorunları, düşük kalsiyum seviyeleri, kan trombositlerinde azalma (trombositopeni), beslenme güçlükleri, gastrointestinal problemler ve işitme kaybı gibi bir çok farklı soruna rastlanabilmektedir. Hafif kısa boya sahip olabilirler ve daha nadir belirti olarak omurga kemiğinde meydana gelen bazı anormallikler olmak üzere iskelet sorunlarına sahip olmalarıda mümkündür.

22q11.2 delesyon sendromuna sahip erken yaştaki çocuk hastalarda geç olgunlaşma, konuşmada aksama ve gelişimsel olarak gecikmeler görülebilir. Hatta bazı hastalarda öğrenme güçlüğü ve hafif düzeyde zihinsel engel durumuna rastlanabilmektedir. Bu sendroma sahip yaşlı kişiler okuduğuyla ilgili yorum yapabilme, matematiksel zekaya yönelik aktiveler, olayları çözümleyebilme içeren zihinsel aktiviteleri yerine getirebilme gibi konularda genellikle zorluk çekebilmektedirler. Bu genetik hastalığı olan çocuklar, olaylara herhangi bir ifade gösterirken davranışlarını değiştirmek ve duruma uyarlamak için çevreden yardıma ihtiyaç duyarlar. Bunlara ilaveten, sendromlu çocukların sendromu olmayan çocuklara göre dikkat kaybı/hiperaktivite bozukluğu, sosyal etkileşimi ve iletişim kurabilmelerini etkileyen otizm spektrum bozukluğu gibi gelişim ve büyüme yönünden bazı sıkıntılara sahip olma olasılıklarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir.

Bu hastalığın belirtileri çok çeşitli olduğundan, farklı özellik grupları bir zamanlar ayrı koşullar olarak tanımlandı. Doktorlar bu durumları Di George sendromu, velokardiyofasiyal sendrom (Shprintzen sendromu olarak da bilinir) ve konotrunkal anomali yüz sendromu olarak adlandırdı. Aynı zamanda, 22q11.2 delesyonu olan bazı çocuklara Opitz G / BBB sendromunun otozomal dominant formu ve Cayler kardiyofasiyal sendromu teşhisi kondu. Bu bozuklukların genetik temeli belirlendikten sonra, doktorlar bunların hepsinin birçok olası belirti ve semptomu olan tek bir sendromun parçası olduğunu belirlediler. Karışıklığı önlemek için, bu duruma genellikle 22q11.2 delesyon sendromu adı verilir.

Sıklık

22q11.2 delesyon sendromu, her 4,000 kişiden 1 kişiyi etkilediği tahmin edilmektedir. Bu verilere ek olarak, aslında bu hastalığın günümüzde daha yaygın olduğu düşünülmektedir çünkü doktorlar ve araştırmacılar kişiden kişiye bir çok semptom gösteren bu genetik hastalığın yetersiz tanı konulduğundan şüphelenmektedir. Hastalık, hafif belirti ve semptomları olan kişilerde teşhis edilemeyebilir veya benzer belirtilere sahip diğer bozukluklarla kıyaslanıp karıştırılabilir.

Nedenler

22q11.2 delesyon sendromlu çoğu insan, her hücrede 22. kromozomun bir kopyasında yaklaşık 3 milyon DNA yapı taşı (baz çifti) dizisi eksiktir. Bu bölge, çoğu iyi karakterize edilmemiş 30 ila 40 gen içerir. Etkilenen bireylerin küçük bir yüzdesinin aynı bölgede daha kısa silinmeleri vardır. Bu durum, birbirine yakın birçok genin kaybından kaynaklandığı için bitişik bir gen delesyon sendromu olarak tanımlanır.

Araştırmacılar, 22q11.2 delesyon sendromunun özelliklerine katkıda bulunan tüm genleri tanımlamak için çalışmaktadırlar. Araştırmacılar, 22. kromozomun TBX1 üzerindeki belirli bir gen kaybının, muhtemelen sendromun karakteristik belirtilerinin çoğundan (kalp kusurları, yarık damak, belirgin yüz özellikleri, işitme kaybı ve düşük kalsiyum seviyeleri) sorumlu olduğunu belirlediler. Bazı araştırmalar, bu genin silinmesinin davranış sorunlarına da katkıda bulunabileceğini öne sürmektedir. 22. kromozomun aynı bölgesinde başka bir gen olan COMT‘nin kaybı, davranış sorunları ve akıl hastalığı riskinin artmasını açıklamaya da yardımcı olabilir. Silinen bölgedeki ek genlerin kaybı, muhtemelen 22q11.2 delesyon sendromunun çeşitli özelliklerine katkıda bulunur.

Kalıtım Modeli

22q11.2 delesyon sendromunun kalıtımı otozomal baskın olarak kabul edilir, çünkü her hücrede 22. kromozomun bir kopyasındaki delesyon duruma neden olmak için yeterlidir. Buna ek olarak, 22q11.2 delesyon sendromunda çoğu ortaya çıkış kalıtsal olarak değildir. Kromozomsal silinme, çoğunlukla üreme hücrelerinin (yumurta veya sperm) oluşumu sırasında veya erken fetal gelişim sırasında rastgele bir olay olarak ortaya çıkar. Hastalığa sahip bireylerin durumu çocuklarına aktarıp kalıtımsal hastalık öyküsü oluşmasına rağmen, tipik olarak ailelerinde hastalık öyküsü görülmez. Karşılaşılan hastaların yaklaşık %10’unda, bu duruma sahip bir birey veya bir aile üyesinden 22. kromozomdaki silinme miras olarak kalır. Kalıtsal olarak taşınan hastalarda, diğer aile fertlerinde de rastlanabilir.