12 Şubat Darwin Günü

İçindekiler

Giriş

Doğa bilimci, jeolog ve biyolog olan Charles Robert Darwin (12 Şubat 1809, Shropshire – 19 Nisan 1882, Downe) özellikle evrim bilimine yaptığı katkılarla tanınır. Darwin Günü, Darwin’in doğum günü olan 12 Şubat’ta bu değerli bilim insanının bilime katkılarını vurgulamak ve insanlara bilimi teşvik etmek için tüm dünyada kutlanmaktadır.

Darwin’in Bilim Yolculuğu

Darwin, gördüğü fosiller ve çok çeşitli türler karşısında büyülendi. Daha fazlasını görmek arzusuyla dünyayı dolaşmak, tüm çeşitli biçimleriyle yaşamı incelemek için Beagle isimli gemiyle beş yıllık bir yolculuğa çıktı. Darwin, bilgi için eşsiz bir açlığa ve gözlem gücüne sahipti. Bu özellikler, araştırma ve yeni şeyler keşfetme tutkusuyla birleşince Evrim Teorisi’nin inşası da kaçınılmaz oldu. Bunda özellikle hayvanlar ve bitkiler üzerine Galapagos adalarında yaptığı gözlemler çok etkilidir. Darwin, bu yolculukta yıllarca notlar aldı, kategorize ettiği bilgileri kitaplarında birleştirdi. Bunlar:

On The Origin of Species (Türlerin Kökeni): Dünyadaki tüm yaşam formlarının tek bir atadan geldiğini, hayvan ve bitki krallığındaki çeşitliliğin doğal seleksiyon, göç, yok oluş ve genetik nedeniyle mutasyonlardan ortaya çıktığını savundu.

The Descent of Man and Selection in Relation to Sex (İnsanın Türeyişi): İnsanın evrimini ve cinsel seçilim fikrini ele almıştır.

The Expression of The Emotions in Man and Animals (İnsan ve Hayvanlarda Duyguların İfadesi): İnsanlar ve hayvanların duygularını ifade ediş şekilleri arasındaki benzerlikleri ortaya koymuştur.

Darwin’in Evrim Teorisi sadece biyolojiyi değil, sayısız bilim dalını kökünden değiştirdi, yepyeni bilim dallarının doğmasını sağladı, var olan bilim dallarında paradigma değişimlerine neden oldu Günümüzde mimarlık ve ekonomi alanları dahi Darwin’in teorisinden esinleniyor. Bu da, evrimin ne kadar güçlü bir doğa yasası olduğu ve hayatlarımızın içerisinde yer ettiği gerçeklerini gösteriyor.

Darwin Hakkında Gerçekler

Evrim teorisini Charles Darwin ortaya atmamıştır. Evrim teorisinin geçmişi, Sümerler’e kadar dayanır. M.Ö. 6. yüzyılda İyonyalı filozoflar evrimden söz etmişlerdir. Thales, Anaksimandros, Heraklitos, Aristoteles, İbn-i Haldun gibi pek çok bilgin, canlılığın oluşumu ve gelişimi konusunda fikirler ortaya atmıştır. Darwin’in Evrim Teorisi ise evrimleşmenin sonucu olarak türlerin değişimini ve yeni türlerin oluşumunu, evrime etki eden faktörler ve mekanizmalar ile açıklayan teori olarak daha geniş olgusal kapsamıyla diğerlerinden ayrılır. Darwin’in Evrim Teorisi haricinde evrimle ilgili birçok hipotez ve teori vardır. Bunlardan başlıcaları:

Katastrofizm (Kıyamet Kuramı)
Lamarkizm (Lamarck’ın Evrim Kuramı)
Modern Sentetik Teori
Sıçramalı Denge Teorisi
Kladistizm
Ortak Yaşam Teorisi (Mitokondri Teorisi)
Karmaşıklık Teorisi
Panspermia Hipotezi
Heteretrof Hipotezi
Ototrof Hipotezi

Darwin, radikal fikrinin kamuoyunda ve dini kesimde kabulünden endişe duyarak evrim teorisini 1859’da Alfred Russel Wallace ile ortak bir açıklama yapana kadar sunmadı. Bunun için 20 yıldan fazla bekledi.

Darwin’in ismi birçok türe ve coğrafi cisme verildi. Beagle Kanalı’nın bir bölümünü oluşturan kısma Robert FitzRoy tarafından Darwin Boğazı adı verildi çünkü yıkılan bir buzul parçasının yarattığı dalga sebebiyle teknelerini kaybederek ıssız bir yerde mahsur kalma tehlikesinden Darwin’in ve arkadaşlarının zamanında müdahalesiyle kurtulmuşlardı. And Dağları’nın bu boğazın yakınlarındaki bir tepesine Mount Darwin adı verildi. Beagle gemisi 1839’da Avustralya kıyılarını araştırırken Darwin’in arkadaşı John Lort Stokes’un fark ettiği doğal bir liman, geminin kaptanı John Clements Wickham tarafından Port Darwin olarak adlandırıldı. Burada 1869’da kurulan Palmerston isimli yerleşimin adı 1911’de Darwin olarak değiştirildi. Avustralya’nın Kuzey Toprakları bölgesinin başkenti olan bu şehirde Charles Darwin Üniversitesi ve Charles Darwin Parkı da bulunur.

Darwin’in kronik hastalıkları vardı. Dünya gezisinden döndükten sonra yorgunluk, egzama ve hayatının geri kalanında sürecek kronik mide bulantısı, baş ağrısı ve kalp çarpıntısı gibi rahatsızlıklar yaşamaya başladı. Darwin’in seyahatleri sırasında Chagas hastalığı denen parazitik bir hastalığa yakalandığı, hastalığın yarattığı kalp hasarı sonucunda öldüğü düşünülmektedir.

Darwin, dünya çapında yaptığı beş yıllık yolculuğu boyunca sayısız bitki ve hayvanı toplayıp sınıflandırdı ancak Beagle’daki denizciler, Darwin’in topladığı kaplumbağa, iguana, ve armadillo gibi egzotik hayvanların çoğunu yediğini de söylemiştir. Eksantrik bir yemek meraklısı olan Darwin, Cambridge Üniversitesinin Obur Kulübü olarak da bilinen Gurme Kulübü üyesiydi.

Kalp meselelerinde bile mantık çerçevesiyle yaklaşmaktan yanaydı. Evlenip evlenmeyeceğine karar vermek için bir avantaj/aleyhte listesi hazırladı. Bu, evliliğin iyi ve kötü yanlarını anlatan iki sütunlu bir listeydi. Verdiği kararla bu konuda kendisiyle çelişti ve Darwin, kuzeni Emma Wedgwood ile evlendi. On çocuklarından üçü küçük yaşlarda öldü. Kendi kendine döllenen bitkilerin daha az sağlıklı olma eğiliminde olduğunu kabul eden Darwin, akraba evliliğinin trajediye yol açmış olabileceğinden endişeleniyordu. Darwin, hayatının çoğunu evden çalışarak geçirmiştir. Emma ve çocuklar, Darwin’in çabalarına sadece arkadaş olarak değil, aynı zamanda araştırma, ve meslektaşlarıyla yazışmalarını sürdürmesinde yardımcı olmuştur.

Deyim yerindeyse bu bilim serüveni hakkında zamanla birçok efsane türemiş, bu da birçok tartışmayı beraberinde getirmiştir.

John Van Wyhe, Thomas Henry Huxley’in iddiaların aksine “Darwin’in bulldogu” lakabını taşımadığını söylemiştir. Yine John Van Wyhe yazdığı Dispelling the Darkness adlı kitapta, Darwin ve Wallace’ın geleneksel hikayesinin anlatılandan farklı olduğundan bahsetmektedir.
Darwin tarafından Galapagos Adaları’nda bulunan kuş türüyle alakalı bir grup tür ispinozgillere değil de daha çok Amerikan kiraz kuşugiller ya da tangargillere yakın olmasına rağmen Darwin’in ispinozları adıyla tanındı. Bunun sebebi David Lack’in Darwin’in İspinozları adlı kitabıdır.

18 yıl boyunca 10 poundluk banknotta Darwin’in portresine yer verilmiştir. Bankanın bu kararı almasında Darwin’in gür sakalının (sahte para basımını zorlaştıracağı için) etkili olduğu söylenmiştir. İngiltere Merkez Bankası, banknotu 2018’de durdurmuştur.

Darwin’in ölümünden sonra ailesi, onu hayatının son 40 yılını geçirdiği köyde ölen çocuklarının yanına gömmek için hazırlıklara başladı ancak Darwin’in arkadaşları ve meslektaşları ona Londra’daki Westminster Abbey’de gömülme onurunu vermek için bir lobi kampanyası başlattı. Darwin, ölümünden bir hafta sonra İngiltere’nin en saygı duyulan kilisesinde, bilim insanları John Herschel ve Isaac Newton’un yanında toprağa verildi.

Darwin Günü için Etkinlikler

İlk etkinliklerin Londra’nın güneyinde bulunan Downe’da gerçekleşmesinden bu yana her yıl etkinlikler düzenlenmektedir.
Linnean Society of London, Darwin’in başarıları anısına 1908’den bu yana Darwin-Wallace
Madalyası adı altında bir ödül vermektedir.
Müze gezileri, tartışma ve sempozyum ortamları yapılmaktadır.
Darwin hayranı olan Dr. Robert Stephens, Prof. Massimo Pigliucci ve Amanda Chesworth,
2000 yılında Darwin Günü Programı’nı oluşturdu.
Evrim ve Darwin hakkında ”Yaratılış”, ”Galapagos: Darwin’in Ötesinde”, ”Rüzgarı Devral”, ”Charles Darwin’in Dehası” gibi belgesel ve filmler yapılmıştır.
Evrim, doğal seleksiyon gibi kavramları öğretmek, Darwin’in teorileri hakkında bilgi vermek adına seminerler düzenlenmektedir.

Sonuç

Darwin’in Evrim Teorisi, kendimize ve hayata yeni bir şekilde dikkatle bakmaya başlamamız adına tarihte çok önemli bir an ve bilimde devrim niteliğindedir. Sadece kendimizi nasıl algıladığımıza değil, aynı zamanda dünyadaki tüm diğer türlerle ilişkimize ve canlı formlarının birbirleriyle nasıl bağlantılı olduğunu net şekilde görmemize ışık tutar. Günümüzde bu kuram; “Modern Evrimsel Sentez” örneğiyle paleontoloji, genetik ve embriyoloji gibi bilimlerce sürekli yenilenmekte ve gelişmektedir.

”Bilim ve sanat bir kuşun iki kanadı gibidir. Bu iki kanadı kullanabilen toplumlar uçar ve özgür olurlar. Uçamayanlar ise tavuk olur. Tavuk toplum, önüne atılan bir avuç yemi gagalarken arkadan yumurtalarının alındığının farkında bile olmaz.”

Kaynaklar:

Görsel Kaynaklar:

Editör: Meryem Melisa KAR

12 Şubat Darwin Günü